‘Nee’ zeggen is ‘ja’ zeggen tegen jezelf

Stel je bent een gevoelig mens die onbewust altijd antennes heeft uitstaan voor de wensen en noden van anderen. Zelfs wanneer er geen beroep op jouw tijd en aandacht wordt gedaan ben je geneigd om te pas en te onpas hulp aan te bieden. Dat is je aard als gevoelige ziel: je bent altijd eerst met je aandacht bij anderen. Je voelt immers zo goed wat anderen voelen dat jij je verantwoordelijk voelt voor het geluk van anderen. Je gunt anderen meer dan jezelf. Wat doe je dan als een ander een beroep op je doet waar je helemaal geen zin in of tijd voor hebt? Een duidelijke ‘nee’ voelt? Zeg je ‘ja’ om de lieve vrede te bewaren? Eigenlijk zeg je dan ‘nee’ tegen jezelf. Keer het om: ‘Nee’ zeggen is ‘ja’ zeggen tegen jezelf!

Worstelen met grenzen aangeven

Bijna alle HSP’ers die ik ontmoet worstelen met hun grenzen aangeven. Herken je dit: op het moment dat je voor jouw grens wilt gaan staan breekt het angstzweet je uit, want je bent als de dood voor kritiek of afwijzing. De enige manier die voor jou veilig voelt – vaak onbewust – is dat het goed gaat met anderen. Dus ben je je leven lang al aan het ‘pleasen’. En je eigen grenzen voelen is best ingewikkeld, want je versmelt heel snel met de energie van anderen. Helaas ben je vaak beter in het benoemen van de wensen van anderen dan jouw eigen wensen. Dit patroon herken ik ook zo in mijn eigen leven.

‘Nee’ zeggen is een daad van compassie

Ongevoelig zijn of ‘nee’ zeggen is het laatste wat je wilt. Maar is dit werkelijk zo gevoelloos of hard? Is ‘ja’ en ‘amen’ zeggen tegen iedereen niet veel gevoellozer omdat de enige voor wiens geluk jij echt verantwoordelijk kunt zijn – jijzelf – daar niet gelukkig van wordt? Sterker nog, het put je uit. En dan word je in alles een mindere versie van jezelf: als partner, ouder, dochter of zoon, broer of zus, vriend of vriendin, werkgever of werknemer, collega. Bovendien geef je zo de regie over jouw leven uit handen. Als je het zo bekijkt is ‘nee’ zeggen niet alleen een daad van compassie voor jezelf, maar ook voor anderen.

Natuurlijk is ‘nee’ zeggen niet (altijd) makkelijk. Realiseer je dat je ‘nee’ zegt tegen een vraag of verzoek, niet tegen de ander als persoon. En je kunt het op een aardige en respectvolle manier brengen. ‘Nee’ zeggen is een kracht, geen zwaktebod. Je kunt immers niet alles.

6 tips om ‘nee’ zeggen makkelijker te maken

1. Wees eerlijk

Wees eerlijk, want met de waarheid kun je nooit de mist ingaan. Anderen zullen je erom respecteren en jij leeft in lijn met jouw waarheid. Wanneer je niet helemaal eerlijk kunt zijn, zeg dan alleen ‘nee’ op een aardige manier. In het algemeen geldt: hoe minder verklaringen je geeft, hoe sterker jouw ‘nee’ overkomt. Zo voorkom je ook tegenargumenten en verdere discussie. En een fijne bijkomstigheid: als je af en toe duidelijk ‘nee’ zegt, weet een ander ook meteen wat een ‘ja’ van jou waard is.

2. Stel het niet uit

‘Nee’ zeggen wordt niet makkelijker als je het uitstelt. Reageer zo snel mogelijk als logisch is. Zo laat je zien dat je de ander respecteert en het geeft jou gemoedsrust.

3. Wees vriendelijk

Bedank de ander dat hij/zij aan jou denkt.

4. Verontschuldig je niet

Natuurlijk kun je zeggen dat het je spijt dat je ergens niet bij kunt zijn of iets niet kunt doen, maar verontschuldig jezelf er niet voor dat je ‘nee’ zegt. Je hebt niets verkeerds gedaan.

5. Geef een reden

Als je een reden kunt geven, dan kan dit begrip voor je besluit opleveren en de teleurstelling verzachten. Voorkom echter dat je heen en weer gaat pingpongen wanneer de ander je op andere gedachten probeert te brengen. Dan kun je het beter bij een eenvoudig ‘nee’ houden. En ergens geen energie voor hebben omdat je moe bent is een gegronde reden.

6. Bied een alternatief

Bied een alternatief, maar alleen als je dat ook ziet zitten: ‘Deze week komt het niet uit, maar laten we daarvoor volgende week, maand… een afspraak maken.’ Of: ‘Afspreken komt niet uit, maar zullen we even bellen?’

Voorbeelden in verschillende situaties

Bij vrienden

• Vrienden die je om een grote gunst vragen, zoals iets willen lenen wat voor jou waardevol is: ‘Onze vriendschap is zo belangrijk voor mij dat ik een regel heb dat ik geen ….’ (vul hier in waar ze om verzoeken).
• Vrienden die je vragen om iets voor hen of anderen te doen: ‘Ik ben zo druk geweest dat ik mezelf beloofd heb om eerst mijn batterij weer op te laden.’

Op je werk, bij je (sport/hobby)vereniging of je vrijwilligerswerk

• Wanneer je geen tijd hebt voor nog een taak: ‘Ik begrijp hoe belangrijk dit is. Kunnen we samen even naar mijn huidige prioriteiten kijken? Ik heb veel op mijn bordje liggen en wil graag dat alles goed gebeurt. Dat betekent dat ik andere dingen moet laten liggen of dat we iemand anders moeten vinden die deze taak kan uitvoeren.’
• Wanneer je het niet eens bent met een taak: ‘Ik heb een ander idee dat onze medewerkers/klanten/leden…. nog beter zou kunnen helpen met … (leg het gewenste doel/resultaat uit). Sta je open voor een alternatief?’

In alle andere gevallen

• Wanneer je te druk bent: ‘Dank je wel dat je hiervoor aan mij denkt, maar ik heb het te druk met andere dingen/verplichtingen.’
• Wanneer je een ander voorstel hebt: ‘Dank je wel dat je hiervoor aan mij denkt. Ik heb hier geen tijd/energie voor, maar ik kan wel ….’ (noem jouw voorstel)
• Wanneer je geen interesse hebt: ‘Dank je wel dat je aan mij denkt, maar ik laat het (deze keer) aan me voorbijgaan.

Bij doordrammers

Wordt jouw ‘nee’ niet geaccepteerd omdat de ander maar door blijft drammen om je op andere gedachten te brengen? Doe dan een beroep op het gevoel van de ander: ‘Je hebt het nu al een paar keer aan me gevraagd en ik begrijp dat jij het graag wilt. Maar hoe zou jij je voelen als ik jou meerdere keren wat vraag waarvoor jij geen tijd of energie hebt?’

Uit eigen ervaring kan ik je vertellen dat ‘nee’ leren zeggen tegen verzoeken van anderen een openbaring en opluchting was. En dat het echt meer tijd en ruimte voor mijzelf betekende. Omarm het nieuwe ‘ja voor jezelf’ en ga gewoon oefenen met ‘nee’ zeggen. Alle begin is lastig, dus start met kleine verzoeken waar niet zoveel van afhangt. Als je het regelmatig uitprobeert, zul je het als een bevrijding gaan ervaren .

Uitsmijter: wanneer het woord ‘nee’ voor jou echt nog een halte te ver is

Reageer dan standaard op elk verzoek waarover je (nog) niet enthousiast bent met:

“Ja goed plan/leuk idee/ik begrijp wat je vraagt… (of iets van die strekking). Dank je wel dat je aan me denkt, daar kom ik morgen, binnenkort of volgende week…bij je op terug.”